Fiil Ehliyeti Üzerine - Ders Notları 20.02.2013

 FİİL EHLİYETİNİN UNSURLARI

-Ayırt etme gücüne sahip olmak

-Ergin Olmak

-Kısıtlı Olmamak

à    medeni hukuktaki hak ehliyeti, usul hukukundaki taraf ehliyetinin;

à medeni hukuktaki fiil ehliyeti ise, usul hukukundaki dava ehliyetinin karşılığıdır.

FİİL EHLİYETİ 4 GRUBA AYRILIR :

tam ehliyetsiz, temsili

1-    Tam Ehliyetli : ayırt etme gücüne sahip, ergin olan ve kısıtlı olmayan kimselerdir. Kanunun çizdiği sınırlar çerçevesinde dilediği her işlemi tek başına yapabilirler.

2-    Tam Ehliyetsiz : ayırt etme gücü olmayan kişidir. Kendi başına hiçbir işlemi yapamazlar. Bu kimselerin yerine yasal temsilcileri yapar. Eğer kendi başlarına bir işlem yaparlarsa; butlan nedeniyle bu işlem geçersizdir. Kural olarak bu kimselerin haksız fiil sorumlulukları yoktur. Istisnai olarak; hakkaniyet sorumluluğundan sorumlu olabilir. Ve ayrıca, yasal temsilcisi boşanma davası açabilir.

3-    Sınırlı Ehliyetsiz : ayırt etme gücüne sahip olan küçük veya kısıtlının durumu böyledir. Kısıtlanma kararını mahkeme verebilir. Tam ehliyetsiz kimsenin ve sınırlı ehliyetsiz kimsenin kendisinin veya yasal temsilcilerinin yapamayacağı işlemler Medeni Kanun’da 3 tane olarak sayılmıştır. Bunlar; 1- önemli bağışlarda bulunmak, 2- vakıf kurmak ve 3- kefil olmak’tır. Ayrıca Borçlar Kanununda ek olarak rekabet sözleşmesi imzalamak da bu haller arasında sayılmıştır. Bu yasakların konmasının sebebi, bu kimsenin maddi durumunun korunmak istenmesidir. Sınırlı ehliyetsiz kimse sözleşme yapabilir fakat yasal temsilci onay verene dek bu sözleşme askıdadır. Yasal temsilci bu onayı 3 şekilde verebilir. Ya önceden, yahut sınırlı ehliyetsiz kimse ile birlikte, veyahut sonradan icazet şeklinde. Askıda kalma süresini belirlemede karşı tarafın verdiği süre esas alınır. Eğer karşı taraf bir süre vermemiş ise, mahkemeden uygun bir süre vermesi talep edilir. Süre geçtikten sonra sözleşmeye bağlı kalma mecburiyeti ortadan kalkar. Bu kimselerin haksız fiil sorumlulukları mevcuttur. Dava ehliyetleri ise kural olarak yoktur. Istisna olarak ise, kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların korunması ile ilgili olan davalarda dava ehliyetine sahiptir. Yasal temsilcinin izni alınmadan yapılacak işlemler de mevcuttur. Örneğin bu kimse, karşılıksız kazandırma sonucu kazanan tarafta olabilir. Veyahut ayrı bir kazancı varsa, yada ayrı şehirde yaşıyor ise bu durumları ilgilendiren hukuki işlemleri yapabilir.

4-    Sınırlı Ehliyetli : Kendisine mahkeme tarafından yasal  danışman atanan kimsedir. Işlemi kendisi yapar fakat yasal danışmana danışması gerekmektedir. Yasal danışman izin vermezse işlem geçersizdir. Ayrıca sınırlı ehliyetli durumuna Örnek olarak; evlilikte eşlerin durumu da gösterilebilir. Çünkü evlilikte aile konutu üzerinde tasarruflar üzerinde eş’in rızası gerekmektedir.