Meraklısına Yapay Zeka ve Hukuk, Soru & Cevap - 1

Son zamanlarda internet dünyasında popüler, ama bir o kadar da bazı insanlar için ürkütücü olan “yapay zeka nedir, ne işe yarar, bir yerde okumuştum robotlar bizi öldüreceklermiş, şimdi ben robota emir versem ve birini öldürse noluyor hapse o mu gidiyor ehehehe” gibi türlü türlü soruların temel kaynağından, yani yapay zekadan, bahsedeyim dedim. Yazıya başlarken esasında fazla uzatmam diyordum. Bir yazıda bitirmeyi planlıyordum. Yazdıkça yazdım, uzadıkça uzadı. 2 yazı yeter dedim. 3'e çıktı. 3 yeter dedim kestim. Düşünün ben bununla bir de tez yazacağım :D

Malumunuz bilenler biliyordur, şu anda Almanya’da doktora için bulunmamın asıl sebebi de bu. Türkiye’de daha emekleme adımlarını bile yeni yeni atan fakat başta ABD olmak üzere, AB –Almanya merkezinde- ve İngiltere tarafından da çok büyük ilgiyle ve önemle takip edilen, makaleler-kitaplar-tezler yazılan, günde 150 tane hap içerek yapay zekanın doruk noktasında yaşama hedefiyle günlerini geçiren 70 yaşındaki bir bilim insanının (?) üstün gayretlerine bile sebebiyet veren bir konu aslında. Maalesef Türkiye’de bununla ilgilenen pek fazla akademisyen yok –bahsettiğim tamamen yapay zekaların hukuksal statüsü ile alakalı bu arada, Dünya’da ve Türkiye’de mühendislik bazlı ne gibi ve ne seviyede gelişmeler olduğuna çok da vakıf değilim açıkçası- ve gariptir ki, Türkiye’de bununla ilgilenen akademisyenler daha ziyade Ceza Hukuku alanında uzmanlaşan hocalar ve avukatlar. Bu konuda gönül ister ki, hukuk felsefesi-medeni hukuk-ceza hukuku hocaları birleşsin, otursun günlerce büyük konferanslar ve kongreler düzenleyerek az biraz araştırma yapılsın ama maalesef böyle büyük bir etkinlik yok.

Açıp TDK’ya baktım, yapay zeka hakkında nasıl bir tanım yapılmış acaba dedim ve sonuç? Yok. Öyle bir tanım yapma zahmetine dahi girişilmemiş sağ olsunlar. Ben de bu tanımsızlık nedeniyle Vikipedi’ye baktım: „Yapay zekâ, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolündeki bir robotun çeşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyeti.“ deniyor. Siz anlayacağınızı anlamışsınızdır umarım yapay zekaya verilen önem hususunda. Soru cevap şeklinde ilerlemek daha mantıklı gibime geldi. Hatta diğer yazılar da hazır şimdiden ancak 24 Eylül ve 8 Ekim'de gelecek onlar. Bu yazılarda tüm yazdıklarım kendi fikrim değil. Zaten yer yer alıntılar göreceksiniz. Son yazıda da kitap, film tavsiyesi falan yaparım diyorum. Sorulara başlayalım; 

-         Dünya’da yapay zeka ile alakalı çalışmalar ne zaman başladı ve nasıl hızlandı böyle son yıllardır? Bilgisayarlar vs. şimdi bizden kat kat zeki mi?

1956 yılında Dartmouth College’da gerçekleşen yaz okulu etkinliğinde başlayan proje, yapay zekada ilk adımlar olarak gösteriliyor. Fakat asıl gelişmeler 1980 yılında kural tabanlı sistemler sonucunda bir eşik atlarken, asıl patlama 1990’lı yıllar ile makine öğreniminin gelişmesi ile yaşanıyor. (Ersoy, Robotlar Yapay Zeka ve Hukuk, 30-31). Günümüze geldiğimizde Hawking ve Elon Musk gibi bilim insanları bazı tehlikelerden bahsederek bizi uyarsalar da, halen en gelişmiş yapay zeka sistemimiz satrançta bir dehayı yenerken, aynı algoritma başka hiçbir şey yapamıyor. Yani tek eylem odaklı bir sisteme sahipler ve çoklu aktivitede pek bulunamıyorlar. Biraz daha açarsam, yapay zekaya sahip varlıklar, düşünme isteyen neredeyse her şeyi yapmayı başardı fakat insanlar ve hayvanların düşünmeden yaptığı birçok şeyde ise başarısız oldu. Baktığımızda, Dünya’nın en hızlı süper bilgisayarı Çin’de Tianhe-2 isimli bir cihaz. 34 katrilyon işlem yapabiliyor saniyede fakat insan beyninin aksine 720 metrekare, 24 megawatt ve 390 milyon dolar. İşte bu hesap gücünün farkı, bir varlığı zeki yapar mı? Yanıt sizin.

Günümüzde 1000 dolarlık bilgisayarların zekası fare zekasını geçmiş durumda. Yapay zekayı nasıl akıllı hale getireceğimiz şu an biraz muamma. Bunun teorikte 3 yolu var. Birincisi, beyin intihali. Fakat burada çok gerideyiz. Çünkü 302 nöronlu 1 milimetre bağırsak solucanı beynini yapmayı dahi henüz başaramadık. Diğer seçenek, yavaş yavaş yapay zekaya öğretmek. Fakat bu da milyonlarca yıl alıyor. Son yol ise tüm bu geliştirmeleri bilgisayara yaptırmak. Yani ana yeteneği yapay zeka üzerinde araştırma yapan ve kendine bu değişiklikleri kodlayabilen bir yapay zeka üretirsek belki bu yapay zeka hem öğrenir hem kendini günceller. (Tim Urban, Wait But Why? – Mert Özel – Neler Diyorsun: Yapay Zeka Devrimi)

YEMEK VE İHTİYAÇ MOLASI: NOLUR BU YUKARIDA PAYLAŞTIĞIM VİDEOLARDAKİ GİBİ -HAYIR TIKLAMAYIN BOŞVERİN :D- SAÇMA SAPAN ARGÜMANLARI GÖRÜP ÖNYARGI OLUŞTURMAYIN KENDİNİZDE. SOPHIA VEYA DİĞER ROBOTLARI TASARLAYAN POPÜLERLİK PEŞİNDE VE BU NEDENLE BENİM DÜŞÜNCEME GÖRE BÖYLE CEVAPLAR VERİLMESİ İÇİN KODLUYORLAR BAZI SORULARI VE YANITLARINI, E VİDEOYU YAPAN KANAL DA POPÜLERLİK PEŞİNDE. SIRF MİLLET VİDEO BAŞLIĞINA BAKIP İZLESİN DİYE YAPMIŞ VİDEOYU. HA DİYECEKSİN Kİ "SENİN DE YAZININ BAŞLIĞI İLGİ ÇEKİCİ". EFENDİM ELMA İLE ARMUTLARI AYIRALIM :) DİĞER SORULARLA DEVAM! 

-         Yapay zekaya sahip varlıklarla alakalı ne yapmamız gerekiyor? E hukuk yeterli olacak mı mesela?

Hukuk bu güne dek teknolojide ve toplumda meydana gelen değişimleri yakalamada hep geç kaldı. Sürekli bu gelişmelerden çok sonra bunları hukuksal durumlarını gözden geçirdiler. Fakat bence şu an yapay zekalar ve bu varlıklar ile alakalı hukuksal altyapı için zamanımız var ve yine şahsi kanaatim bu kez çok geride kalmayacağız bu gelişmelere karşı. Ancak bu konuda önyargılarımızı yıkmamız ve özellikle Roma Hukuku tabanlı kırmızı çizgilerimizden biraz kurtulup, daha geniş perspektifte ve daha az „korumacı“ bir yapıya geçmemiz gerekiyor hukukçular olarak. 

-         Mesela bir robot geldi ve 10 sene sonra beni yolun ortasında öldürdü. Napacağız kime ne ceza vereceğiz? Derhal idam edilmeli o robot!

  

Ölümünüz nedeniyle üzüldüm, Allah mekanınızı cennet eylesin fakat on sene sonrayı neden böyle cani robotlarla dolu bir şekilde düşündüğünüzü anlayamadım. Çünkü yapay zekaya sahip varlıkların –evet ileride cani varlıklara dönüşmesi mümkün olmasının yanında- kuvvetle muhtemel, insanlara yardımcı ve hatta bir kısım insanların evlerinde oturarak işe gitmeden para kazanabilecekleri bir hale geleceklerini düşünüyorum. Fakat oldu ki karamsar senaryo gerçekleşti ve bir robot yolun ortasında sizi çat diye bıçaklayacağı bir hale evrildi. Bu denli gelişmeleri muhtemelen hukuk da yakalamış olacak ve ya robot imha edilecek (idam), ya hafızası silinerek yeniden programlanacak, ya yapay zekayı programlayan mühendis hapse gidecek, ya onun sahibi sizin ailenize tazminat ödeyecek ya da burada hiç aklımıza gelmeyen başka bir çözümle toplumsal düzen ve adalet sağlanmış olacak. Şimdiden böyle bir kaygıya gerek olmadığını düşünüyorum. Fakat tüm bunlardan önce bu robotları yapse atmaktan veya ceza vermekten ziyade, hukukçular bu varlıkların hukuki statüsüne ve onların hukuki kişilik alıp almayacaklarına odaklanmış durumdalar. Yolumuz daha uzun.

Öhöm öhöm. Araya giriyorum. Evet farkındayım çok ilgi çekici ve merakla okumaya devam ediyordun fakat asistanlarımın uyarısı ile "Siri" yazının biraz daha uzaması durumunda tepki gösterecek okurlar olabilirmiş. Ben de kimse sinirlenmesin, sakin sakin ikinci yazı beklensin, belki arkamdan da bir hayır duası alırım diye ilk yazıyı burada bitiriyorum. (Zengin kalkışı yapıyorum) 

Diğer yazıda yine böyle alengirli konulara gireceğiz. Takipte kal sayın okurum. Hadi kal sağlıcakla! Tschüss.

Önemli, çok önemli not: Şimdi bu yazıyı beğenip kopyala-yapıştır yaparak insanlar veya hukuk diliyle intihalciler, diğer bir deyişle hırsızlar olacaktır. Diyorum ki, kopyala - yapıştır yapın. Yapmayın demiyorum. Hobi olarak yine yapın. Ama gidin bari kaynaklarda  adımı falan yazın hacı cidden bak. Tamam zor da, yarın öbür gün bir yerde rastlarsam bi dava açarım diyorum. Avukat arkadaşlarım var (tamam ben de avukatım ama böyle deyince daha havalı) ve vekalet vermem zor değil :D

2. yazıyı okumak için tıkla

3. yazıyı okumak için tıkla