Meraklısına Yapay Zeka ve Hukuk, Soru & Cevap - 2

Tekrardan selamlar. Üstteki fotoğraf nasıl okurum? Afili de mi? Matrixli Dünya. Çok havalı yaaa. İlk yazıda neler oldu bitti, iki hafta önce sen bize neler anlattın dersen kısa bi özet geçeyim. Keza linki de vereceğim yazıların sonlarında tüm yazılar paylaşıldıktan sonra. Efendim şu soruları sorduk: Dünya’da yapay zeka ile alakalı çalışmalar ne zaman başladı ve nasıl hızlandı böyle son yıllardır? Bilgisayarlar vs. şimdi bizden kat kat zeki mi? Yapay zekaya sahip varlıklarla alakalı ne yapmamız gerekiyor? E hukuk yeterli olacak mı mesela? Mesela bir robot geldi ve 10 sene sonra beni yolun ortasında öldürdü. Napacağız kime ne ceza vereceğiz? Evet bu kadar. İlk yazıyla alakalı özetlerden sonra, -ulan Türk dizileri gibi oldu ha- direkt olarak devam ediyorum.

1. yazıyı okumadıysan tıkla

-         ABD, AB, İngiltere falan araştırma yapıyorlar dedin. Ne yapmışlar mesela? Bu ülkelerin politikaları ve yaklaşımları neler? 

Bu üç ülke de (AB'yi ülke olarak kabul edip yazıyorum) 2016 yılında ve peş peşe 3 rapor yayınlamışlar. Bu üç rapor da birbirinden bağımsız olmalarına rağmen, çok yakın tarihlerde yayınlanmış. ABD hükümeti raporunda, yapay zeka (YZ) gelişmeleri ile alakalı olarak hükümetin kısıtlı rolünden bahsedip asıl sorumluluğu özel sektöre vermiş. Fakat hükümetin, ileride yapay zekaların gelişimi nedeniyle işsiz kalacak kitleler için bir müdahalede bulunması önerilmiş. Yapay zeka gelişmeleri ile alakalı hükümet, akademi ve endüstrinin işbirliği içerisinde çalışması gerektiği ifade edilmiş. ABD 3 temel politika benimsemiş durumda. Birincisi YZ için yatırımların artırılması, ikincisi ABD vatandaşlarının gelecekteki mesleklerle alakalı olarak eğitilmesi ve son olarak bu geçiş sürecinde çalışanlara yardım edilmesi ve onların güçlendirilmesi. Keza bu raporda mühendislere etik eğitimi verilmesi gerektiği de vurgulanıyor. Obama döneminde hazırlanmış olan bu rapor, Trump başkanlığında daha az bir ilgiyle karşılaşmış. 

AB raporu ise, ABD raporuna göre daha kısa ve YZ yerine Robotics (robotlar diyelim anlayın işte) odaklı.  Rapor daha çok otonom –sürücüsüz- araçların bileşenlerine vurgu yapıyor. Raporun en büyük kaygılarından biri, robotların iş gücüne olası negatif etkisi. Yeni iş trendlerinin izlenmesi ve YZ açısından eğitimsel gelişmelerin artırılması gerektiği vurgulanmış. Raporda EARI diye bir kuruluşun kurulması salık verilmiş. (Avrupa Robot ve Yapay Zeka Dairesi) Son olarak da robotların bir deftere kaydedilerek tescil edilmesi önerilmiş. Daha devamı var ama yazıyı uzatmayalım daha fazla.

İngiltere ise, -aslında Birleşik Krallık- bu konularda düzenleme yapmanın aciliyetini ve gerekliliğini vurgulamış. AB ve ABD raporu kadar kapsamlı olmayan bu raporda, ABD ve AB’nin vurguladığı gibi iş gücüne ilişkin sakıncalardan hiç bahsedilmemiş. Farklı bilim dallarının koordineli bir biçimde bu konuya odaklanması gerektiği belirtilmiş. (Cath/Walter/Mittelstadt/Taddeo/Floridi, 9-14). Ayrıca bu üç raporu da bir tablo haline getirdim. Oradan bakabilirsiniz genel itibariyle.

 

-         Mesela bu konuda ileride neler olabilir? Okuduğun veya aklına gelen problem falan hiç mi yok? Boş boş makale mi okuyorsun sadece? Su getirin bana elim ayağım titriyor. 

Sayın okurum dur bi sakin ol. Sinirlendiğini hissettim :D Yapay zeka öyle korkulacak bir şey değil. Tamam aşağıda biraz ürkünç şeyler anlatacağım ama bunlar sadece teoride. Düşünün bir de eskiden geçen yüzyılık başında uçan arabalar hayal ediliyordu. Aha bakın öyle birşey olmadı. Terminatör Terminatör dediler. Ortalıkta görünen tek Terminatör, insanları mahveden bazı ülkeler. Hatta birisi Terminatör filminin çekildiği ülke. Yani bayrağı onlarca yıldızlı olan. Tamam ya tamam siyasete girmiyorum. Bakın yapay zeka ile alakalı ne zaman böyle korkular meydana gelse; Matrix bizi keser, Neo’muz da yok ki bizi kurtarsın diye senaryolar üretiliyor. Korkmayın, insan enerji tarlalarının olacağını da düşünmüyorum. Çok mu iyimserim? :D Fakat şunu da söylemek gerekir, bir takım soru işaretleri de yok değil.

Günümüzde akıllı telefonlarda ve bilgisayarlarda sıkça karşılaştığımız üzere otonom aracım beni istemediğim halde McDonalds’a götürürse ne olacak mesela? Benim kişisel bilgilerimi reklam amacıyla başka bir şirkete satar ve beni bu yönde yönlendirirse? Şu an için bir yanıtım yok. Tabi bu sorular garip gelebilir fakat geçmişte de aynı sorular cep telefonları için garip gelebilecekti. Fakat günümüzde tamamiyle bu reklam zırvası telefonlar için normalleşmiş durumda. Hatta abartıp oyundan çok reklam izleten uygulamalar var. AdBlock yok ki engelleyesin ah ah.

Bir makaleye göre de, Hollanda trafik kanununun bir maddesinde cenaze konvoyunun kesilmemesi gerektiği belirtiliyor ve bunun karşılığında bir müeyyide var. Tamam çok abartı bir örnek fakat bi düşünelim. Peki otonom araç bu konvoyun varlığını nasıl algılayacak? Bu konvoyun arasına girmesi durumunda otonom araç için bir sorumluluktan bahsetmemiz mümkün olacak mı? Yapay zeka bu durumda nasıl karar verecektir ve hatta bu yapay zekanın algoritması nasıl temellendirilecektir? Bu konuda mühendislerin yapabilecekleri neler? Her hukuksal norm kolaylıkla algoritmik norm haline getirilebilir mi? (Leenes / Lucivero, Laws on Robots, Laws by Robots Laws in Robots: Regulating Robot Behaviour by Design, Innovation and Technology, 20-25) Hah işte bunun yanıtlarını ben de bilmiyorum. Onu yazan yazar da bilmiyordu ve sadece soruları soruyordu. Muhtemelen bu hukuk kuralı ve bunun gibi trafikteki pek çok kural, otonom olmayan-sürücülü araçlar düşünülerek yazıldığı için, yapay zekalı-otonom-sürücüsüz araçlar hayatımıza girdikçe değişeceklerdir. Yani bi de bu kurala gelene kadar aşmamız gereken neleeeer neler var. Bir Türk atasözü der ki, her kuşu uçurduk, bi leylek kaldı :D orijinalini biliyorsunuz sözün.

YEMEK VE İHTİYAÇ MOLASI: Tekrardan araya gireyim selamlar. Geçen yazıda YouTube videosu gösterip, aman duman izlemeyin böyle şeyleri demiştim. Sonra dedim ki kendime, e video izleyerek yapay zeka ile alakalı bilgisini artırmak isteyenler de olabilir. Heh işte buna bir çözüm üretti beynim hemencecik -arkadaşlarım bana Einstein diyor :D-. Güzel bi video linki koy hacı, bak izlesinler mis gibi oh. İşte o video, üstteki video. İyi seyirler. Sonrasında DEVAM! 

-         Tamam da nereye kadar gider bu yapay zeka? Ne kadar yüksek seviyeye çıkabilirler? O zaman neler olur?

Yapay zekanın gelişiminde ise, önce biraz insanlığı düşünelim. 1500 ile 1750 yılları arasında fark 1750 ile 2015 yılları kadar fazla değildi. 1500 yılından 1700 yılına gelen bir insan çok müthiş bir şaşırma geçirmez ama, 2020 yılını falan görse kalp krizinden mevta olabilir. Zamanın ve insanlığın değişim ivmesi hızla artıyor. Bizim 10 yılda karşılaştığımız değişimlere belki de gelecekte 1 ayda ulaşılabilecek. 1750 yılında yaşayan bir insanın 2015’te şaşırdığı kadar biz de 2030’da şaşırabiliriz. Hatta belki 2050’de dünyayı hiç tanımayabiliriz. Robot ve yapay zeka ayrımının da düşüncede yapılması gerekiyor. Teknolojimizin zekası insan zekasını geçtiği an, bildiğimiz yaşam sonsuza dek belki değişecek ve günümüz kuralları geçerli olmayacak.

Bu yapay zeka süreçlerinin en yüksek seviyeye ulaşacağı, insan zeka seviyesinin çok çok yukarılara çıkabileceği bir seviye var aslında. Singularity. Son zamanlarda Ray Kurzweil tarafından yazılmış olan ve okumaya başladığım, Türkçe’ye İnsanlık 2.0 diye çevrilen Singularity 2.0 kitabının başlığı. Türkçe olarak tercümesiyle Tekillik. Fakat Türkçe’deki bu kavram, İngilizce’de kastedileni –ya da daha doğrusu benim anlatacaklarımı ve anlatmak istediklerimi- tam olarak karşılamıyor. Yapay zekayı tanımlamayıp muhtemelen sabah TDK binasına gelip simit yiyip çay içen insanların bulunduğunu tahmin ettiğim TDK tarafından tekillik nasıl tanımlanmış diye baktığımda “Tekil olma durumu” denmiş. 

Hiçbir yaraya merhem olmayan bir tanım. Biz asıl konumuza, singularity kavramına dönelim. Singularity, “Teknolojide, kendinden daha iyi yapay zeka oluşturabilen bir yapay zekanın oluşturulmasıdır.” Kurzweil ise tekilliği şöyle ifade ediyor: “Teknolojik değişim hızının, insan yaşamını geri dönülmez biçimde dönüştürecek kadar yüksek olacağı, değişimin etkilerinin de bir o kadar derinleşeceği, geleceğe ait bir dönemdir.” Yani ileride öyle bir zamana ulaşacağız ki bir çok değişim meydana gelecek yapay zekaya sahip varlıkların hayatımıza girmesiyle. Bu olası değişimler hakkında Kurzweil birkaç örnek sunmuş (38 tane, 10 sayfa) ve kitapta bulabilirsiniz veya gönderebilirim isterseniz o kısımları size. Cidden yazmayı denedim aslında buraya fakat şimdi hukuksal problemler olur, yayınevi dava açar falan. Onun için özelden konuşalım :D

Bu arada yazınızı balla kesiyorum ama, eğer sakıncası yoksa bu yazıyı da burada bitirsek olur mu sayın okurum? Farkındayım yine zengin kalkışı yapmış oluyoruz fakat ben böyle çat diye ortadan kesilen bölüm sonlarını seviyorum dizilerde. Heyecanlı oluyor. 8 Ekim sabahı görüşmek üzere :) Kanalıma abone olm............ Tschüss!

Önemli, çok önemli not: Şimdi bu yazıyı beğenip kopyala-yapıştır yaparak insanlar veya hukuk diliyle intihalciler, diğer bir deyişle hırsızlar olacaktır. Diyorum ki, kopyala - yapıştır yapın. Yapmayın demiyorum. Hobi olarak yine yapın. Ama gidin bari kaynaklarda  adımı falan yazın hacı cidden bak. Tamam zor da, yarın öbür gün bir yerde rastlarsam bi dava açarım diyorum. Avukat arkadaşlarım var (tamam ben de avukatım ama böyle deyince daha havalı) ve vekalet vermem zor değil :D

3. yazı için tıkla :)