Vergi Hukuku Ders Notları

Vergi Hukukunun Bölümlendirilmesi

Yukarıda değinildiği üzere, hukuk kendi içinde; kamu hukuku- özel hukuk şeklinde ikiye ayrıldığı gibi; diğer bir tasnife göre de, maddi hukuk- şekli hukuk sınıflandırılmasına tabi tutulmaktadır. Hukuk bütünü içinde yer alan ve bağımsız bir hukuk dalı olan vergi hukuku, teorik alanda bugüne kadar maddi vergi hukuku- şekli vergi hukuku ayrımı içinde incelenmiş ve kanun yapma tekniği de bir bakıma bu paralelde gelişmiştir. Yani maddi hukuk- şekli hukuk ayrımı, vergi kanunlarının düzenlenmesi yönünde etkili olmuştur.

Maddi hukuk denilince, toplumu meydana getiren kişilerin durumlarını, bunların birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyerek, ilişkilerin taraflarını oluşturan varlıklara haklar tanıyıp, borçlar yükleyen bir hukuk dalı akla gelir. Bu tanım, vergi hukuku alanına kaydırıldığında, maddi vergi hukukunun, kişileri, belirli bir verginin borçlusu durumuna sokan kuralların bütünü olarak anlaşılması gerekir. Yani, maddi vergi hukuku kuralları, vergi alacaklısı olan devlet ile verginin mükellefi veya sorumlusu olan kişiler arasında hukuki ilişkiler doğurur. Bu ifadeye göre, vergi alacağının doğması, vergi alacağının sona ermesi gibi konular, maddi vergi hukuku içine girer.

Şekli hukuk ise, ortaya konmuş olan yaptırımların işlemesini belirler. Başka bir anlatımla şekli hukuk, maddi hukukça tanınmış olan hakların ve mükellefiyetlerin korunması ile gerçekleştirilmesini düzenler. Bu açıklamayı vergi hukuku alanında ifade etmek gerektiğinde, şekli vergi hukuku kuralları, vergi düzenlemeleri dolayısıyla devlet ile kişiler arasında ortaya çıkan hukuki ilişkinin usulüne ve gerçekleştirilmesine ilişkin hususları düzenler, denilebilir. Verginin, tarh, tahakkuk ve tahsili, vergi uyuşmazlıklarının idari ve yargısal alanda çözülmesi ve vergilerin cebri icra yolu ile tahsil edilmesi gibi işlemler, şekli vergi hukuku alanına girer. Maddi hukuk- şekli hukuk ayrımı ve bu ayrım çerçevesinde kanun yapmayı sağlayabilme, diğer hukuk dalları için uygun olduğu halde; söz konusu edilen ayrım, vergi kanunlarını yapma tekniğinde ve vergi hukukuna ait incelemelerde, pek uygun olmamaktadır. Bugüne kadar, vergi alanında yapılan çalışmalar ve yürürlüğe konan vergi kanunlarında, maddi hukuk- şekli hukuk ayrımına uyulmaya çalışılmıştır. Ancak bu yöntem, vergi hukukunda pek başarılı olamamıştır. Maddi vergi hukuku içine girmesi gereken bazı düzenlemeler, şekli ve şekli vergi hukukuna girmesi gereken bazı düzenlemeler de, maddi vergi hukuku içinde yer almışlardır. Yani vergi hukukunda, konular birbiri içine girmiş bulunmaktadır.

Örneğin, vergi cezaları, tartışmasız bir şekilde maddi vergi hukuku alanına girmesi gereken bir hukuki alan olmasına rağmen, bu kısma, şekli vergi hukukunun en önemli kaynağı olan, Vergi Usul Kanunu içinde yer verilmiştir. Aynı şekilde, maddi vergi hukukunun konularından biri olan zamanaşımı müessesesi, yine bu kanun içinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Öte yandan şekli vergi hukuku içinde yer alması gereken birçok düzenleme de, maddi vergi hukuku içinde düzenlenmiştir. Kaldı ki, vergi hukukunun özelliği dolayısıyla, pek çok konunun usulü mü (yani şekli mi), yoksa maddi mi olup olmadığı pek anlaşılamamaktadır. Bu bakımdan, bu hukuk dalında, maddi vergi hukuku- şekli vergi hukuku ayrımından, mümkün olduğu kadar kaçmak ve kanun yapma tekniğinde buna uymak için gayret göstermemek gerekir.

Maddi vergi hukuku- şekli vergi hukuku ayrımının, vergi hukuku alanında da yapılmasının pek doğru olmadığı kabul edilerek vergi hukukunun daha başka esaslar içinde bölümlendirilmesi düşüncesiyle, bazı arayışlara gidilmiştir. Bu düşünceyle bazı yazarlar, vergi hukuku alanında, genel vergi hukuku- özel vergi hukuku ayrımı yapılmasının daha doğru olacağını savunmuşlardır. Bu ayrıma göre, genel vergi hukuku, tüm vergilerde uygulanacak vergilerin temel ilke ve kurallarını, vergi borcu ve vergi ilişkisinin niteliğini, vergi borcunun doğmasını, sona ermesini ve vergi uyuşmazlıkların çözümü ile vergi borcunun zorunlu tahsilini düzenler. Buna karşılık özel vergi hukuku ise, tek tek vergileri ele alarak inceler.

Genel vergi hukuku- özel vergi hukuku ayrımı, hukuki düzenlemelerin daha kesin bir ayrım içinde ele alınmasını ve vergi hukuk öğretisinde daha yararlı bir bölümlendirme şekli olması bakımından, maddi vergi hukuku- şekli vergi hukuku bölümlendirmesine oranla daha fazla savunulabilir.

Vergi Hukukunun Kısımları

Vergi hukuku üst bir kavramdır. Özellikle öğretiye açıklık getirebilmesi açısından, bu üst kavramın kısımlarını ortaya koymakta yarar bulunmaktadır. Bu nedenle vergi hukukunu; vergileme hukuku, vergiler hukuku, vergi ceza hukuku, vergi yargılama hukuku ve vergi icra hukuku olarak beş kısma ayırmak mümkündür. Bu ayrım içinde yer alan vergileme hukuku; verginin taraflarını, vergi alacağının saptanmasını, diğer bir anlatımla; vergiyi doğuran olayı, verginin tarhı, tebliği ve tahakkukunu, vergi alacağının ortadan kalkmasını, verginin denetimini, süreleri, mücbir sebepleri (zorlayıcı nedenleri) ve değerleme ile amortismanlar gibi vergi uygulaması ile ilgili diğer kuralları kendisine konu edinir. Vergiler hukuku ise, vergileri kapsamına alır. Yani bu kısım, gelir üzerinden alınan vergiler olarak gelir ve kurum vergisini, servet ve servet transferi vergileri olarak emlak, motorlu taşıtlar ve veraset ve intikal vergilerini, harcamalar üzerinden alınan vergiler olarak da katma değer ve diğer harcama vergilerini bünyesinde toplar.

Vergi ceza hukuku, vergi suç ve cezalarından oluşur. Bu kısımda vergi suçları ve cezaları teorik olarak ele alınır ve bu teorik çerçeveden hareketle, pozitif vergi ceza hukuku düzenlemeleri ayrıntılı bir şekilde incelenir. Vergi yargılama hukuku da, vergi uygulamaları nedeniyle vergi idaresi ile mükellef veya vergi sorumluları arasında çıkan uyuşmazlıklarla uğraşır. Vergi yargısı, vergi yargı kuruluşları ile vergi yargılama usulünü birlikte ele alarak inceler.

Vergi hukukunun son kısmını meydana getiren vergi icra hukuku ise, vergilerin, zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, hangi yollardan ve hangi usuller içerisinde tahsil edileceğini gösterir.

Kaynak: http://notoku.com/vergi-hukukunun-bolumlendirilmesi-ve-kisimlari/#ixzz2LKReaDjy
NotOku.com'a teşekkürler.